za

za praep.

saepissime

A) acc.

  1. Exprimit regionem post tergum rei vel personae za c. acc.; behind; — ὀπίσω; post: ne mozi zrêti za se BrVO 144b εἰς τὰ ὀπίσω Gn 19,17.
  2.  Exprimit locum tangendi za acc., o c. loc.; by; — ἀπό, ἐκ, ὑπό; ad: i na nem’ visêše mnogo muži i žen’ v’si za eziki CPet 334r ἐκ τῶν γλωσσῶν; i vidê pres(ve)taê na inom’ mes’tê č(lovê)ka viseĉa za nozê CPet 333v ὑπὸ πόδας; osip že êmь i za ruku FgThom 1v ἀπὸ τῆς χειρὸς; i êm’ ga g(ospo)d(i)n(ь) za ruki CBč 40v ἐπέδωκεν αὐτῷ τὴν χεῖρα; za ruku imъše i vъvêše vъ damaskъ FgGrš 4v χειραγωγοῦντες δὲ αὐτόν ad manus autem illum trahentes A 9,8; tada petar êtь za ralo CŽg 101r ἁψάμενος τοῦ ἀρότρου.
  3. Exprimit substitutionem et praetium za acc.; for; — ἀντί, ἕνεκεν, περί; loco, pro: v’zdaêhu m’nê z’la za dobra CPar 32r ǁ zla vz dobra PsLob 24v πονηρὰ ἀντὶ καλῶν mala pro bonis Ps 34,12; nikomuže zla za zlo vzdajuĉe FgApost 1d κακὸν ἀντὶ κακοῦ malum pro malo R 12,17; utišuet’ se o nem’ za starišega sina COxf 21d loco prioris filii; b(la)ž(e)nь iže vzdast’ dêli bl(a)gimi za vsa êže stvori n(a)mь PsFr 112b περί πάντων, ὧν ἐποίησεν ἡμῖν CommPs 136,8; gore opravdajuĉim’ nečisti­vago za mito BrVO 31a ἕνεκεν δώρον pro muneribus Is 5,23; – cf. vz (sub 1)
  4. Exprimit cui bono quid geritur za acc.; for; — περί, ὑπέρ; inter, pro: a ê um(o)lih’ za te CPar 255v ǁ m(o)lih’ o tebê MVat4 84b περὶ σοῦ pro te L 22,32; h(rьst)ь za nečistivie umrê edva bo kto za pravdnago umiraet’ za bl(a)gago nekli kto dr’znet’ umrêti BrVO 85c ὑπὲρ ἀσεβῶν … ὑπὲρ δικαίου … ὑπὲρ γὰρ τοῦ ἀγαθοῦ pro impiis … pro iusto … pro bono R 5,6–7; prêda na sem’rt’ d(u)šu svoju i za prestupniki pom(o)li se BrVO 242c inter sceleratos; misa za počivajuĉee v cimiteri MVat4 274d CPar 282v pro his qui in coemeterio requierunt.
  5. Exprimit dedicationem za acc., kao acc. sine praep.; acc., for, as; — εἰς; in, per, pro: priêt’ ju uč(e)nikь ta za svoju CPar 265r εἰς τὰ ἴδια in sua I 19,27; i za ljubitelnicu ju sebe iz’bra CŽg 106v za vljublenicu Ivan 113r familia­rissimam eam sibi constituit; – de nuptiis: razvra­tilь esi ikoniiski gradь oĉe že i moju obručeni­cu têklu da ne hoĉet’ posagnuti za me FgTh 1a μὴ θελήση με; ljubiši li su dêvoiku s(e)bê za ženu i za druga MRoč 224b in tuam legitimam uxorem; ako e slobod’na vaz’mu ju za ženu COxf 24d ut accipiam eam mihi uxorem.
  6. Exprimit causam zbog; for, because of, on account of; — ἀπό, διά, ἕνεκα, ἕνεκεν, ἐπί, κατά, ὑπέρ; de, ex, ob, per, prae, propter, vi­cem alicuius: izvoliv se ro­diti iz mene smêrenie sp(a)seniê radi č(lo­vê)čьskago za neizrečen’­noe tvoe sьmotrenie FgTrans 1a διὰ τὴν ἀφ­ραστὸν σοῦ οἰκονομί­αν; kada be mučen v rime kornelь papa za ime g(ospo)dina b(oga) CŽg 79v ὐπέρ τοῦ ὀνόμα­τος τοῦ κυρίου; i za volju toga da ne b(ê)še on’dê ministra fratri za veliku teplinu to t(ê)lo b(la)ž(e)no zatvoriše v’ skrinju d’rivenu BrBar 523b propter absen­tiam … propter aestivum calorem; znai êk(o) za vse sie privedetь te b(og)ь na sud’ BrVat5 181a ἐπὶ πᾶσι τούτοις pro omnibus his Eccl 11,9; izb(a)vi d(u)šu moju sp(a)sena me stvori za m(i)l(o)st’ tvoju CPar 11v ἕνεκεν τοῦ ἐλέους σου propter mise­ricordiam tuam Ps 6,5 ǁ milosti tvoee radi PsFr 5a Lob 2v/3r; slišav’ že to oni vsplakaše se za n’ COxf 18b vicem illius; i va t’ dan’ za strah’ smrti umri ·~k· (=40) ljudi roda avramla CPet 242v ǁ ot stra (sic!) smrti CTk 53v; podob’no e(stь) c(êsar)stvo n(e)b(e)skoe skroviĉu skr’venu na selê eže obretь č(lovê)kь skri i za radostь ego ide i proda vsa svoê i kupi selo to BrN2 350a ἀπὸ τῆς χαρᾶς αὐτοῦ prae gaudio illius Mt 13,44; iže za sie priêtanь e(stь) BrVat5 162d ǁ skozê siko BrVO 332c; est’ li dostoino č(lovê)ku pustiti ženu svoju za vs(a)ki uzrokь RitAc 8v κατὰ πᾶσαν αἰτίαν quacumque ex causa Mt 19,3 ǁ po vsakoi vinê MVat4 258b; znai êko ti ki b(og)a ne pomene za svoe grêhi v’ oganь vêč­ni vpadaju RegBen 13b de peccatis; za siju rêčь se gl(agol)et’ g(ospod)ь BrVO 322d quam ob rem 4Reg 1,4.
  1. Exprimit modum po, (s) pomoću; by (means of), on account of, for; per: za roenie tvoe izb(a)vi n(a)sь g(ospod)i za kr’ĉenie i s(ve)to poĉenie tvoe … za križ’ i muku tvoju izbavi n(a)sь g(ospod)i CPar 141r per crucem et passionem tuam … per baptis­mum et sanc­tum ieiunium tuum … per crucem et passionem tuaam.
  2. Exprimit tempus, quo perfluente aliquid geritur za c. gen. et u c. acc., acc. sine praep.; for, acc.; — cum, acc., instr.: iže za edno l(ê)to i nêkoliko m(ê)s(e)ci ondê prop(o)v(ê)dae mnogie k h(rь­st)u obrati BrN2 475c cum annum totum; po­tom’ v rečenoi cr(ь)kvi za tri d(ь)ni i tolikoe noĉi hvali vzdae b(og)u CPar 150v tribus diebus totidemque noctibus; i vidêvša roditela ego krasьn’ suĉь mladênьc’ kriêšeta i za ·~v· (=3) m(ê)seci BrVO 183d μῆνας τρεῖς tribus men­sibus Ex 2,2.

B) instr.

1. Exprimit positionem vel actionem post tergum alicuius rei vel personae za instr., iza c. gen.; after; — ὄπισθεν, ὀπίσω; post: vlêci me za toboju CPar 178v ὀπίσω σου post te Ct 1,4 ǁ po t(e)bê BrN2 479a; i izliê zmii iz’ ustь svoihь za ženoju vodu BrN2 137c vslêdь ženi BrVat5 130b; ona že za nimь stoeĉi reče FgTh 2b ὄπισθεν ἑστῶσα; vistinu bo se ruka predajuĉago me s’ mnoju e(stь) za stolom’ CPar 254v ἐπὶ τῆς τραπέζης in mensa L 22,21 ǁ na trьpezê MVat4 84a; – iti za kim[: petrь iz’daleka za nim’ ide CPar 249v ἠκολούθησεν αὐτῷ secutus est eum Mc 14,54 ǁ vslêd’ ego ide MVat4 80b.

2. Exprimit tempus za instr., poslije, nakon iza; after; — μετά; post, pro: v’ drugi d(ь)nь iže e(stь) za petkom’ CPar 246r ǁ po paraskav’ĵii MVat4 77b; i vsta ijuda naricaemi mahabêi s(i)nь ego za nimь BrVO 414b za nь (c. acc.) Vat5 pro eo 1Mach 3,1; ne ti li g(os­pod)i moi c(êsa)ru priseglь esi mnê rabê tvoei reki da solonь s(i)nь tvoi c(êsa)rstvovati bu­detь za mnoju BrVO 321a μετ’ ἐμέ post me 3Rg 1,13.

3. Exprimit causam za instr., nad c. instr., zbog c. gen., acc.; for, over; — acc.: da ne plačet’ se oĉe za m’noju COxf 17b nec me … lugeat.

4. biti za muxem[ biti udatom; be mar­ried to a man; — ὑπάνδρου εἴναι; nuptam esse: b(la)­ž(e)ni pavalь živeše u svoe sestri ka biše za mužemь CŽg 79v οὔσης αὐτῆς ὑπάν­δρου.

C) gen.

1. Exprimit tempus, quo perfluente aliquid geritur za gen., tijekom (adv.); during; — dum (conj.), per: kaimo se za života ere po smrti neĉe biti vrid’no kaên’e CIvan 167r dum tempus inest. 2. Cum praep. radi et ciqa exprimit cui bono quid geritur za c. acc., radi c. gen., dat.; for the sake of; — διά; pro: gl(a)sь ot(ь)čь das’t’ se k kr’steĉu se upv(a)nie za č(lovê)ka radi PsFr 56c διὰ τὸν ἄνθρωπον CommPs 59,10; i poda almož­nu za ciĉa boga CŽg 10v et tulerit eleemosy­nam pauperibus et oblationes Deo dederit.

Cf. vsl;d[, v[, na, o, ot[, po, radi, skvoz;, t[q[, ciqa

         SMA

,
etiam:

Cf.

VIDI PDF